• قرآن کریم (جز۲۹)، به خط کوفی بر روی پوست، سومین روز ماه رمضان

در سده های نخست پس از پیروزی اسلام، قرآن هایی با قطع عرضی، بسیار رایج بوده اند. این قرآن ها از زیباترین آثار هنر کتابت اسلامی هستند و به طور سنتی به کوفی موسوم هستند که از نام شهر کوفه در میان رودان گرفته شده است.

این واژه به خطوطی اطلاق می شوند که خطوط کلفت و قویِ عمودی از ویژگی های آن بوده و یا الهام گرفته از این نوع خطوط باشند، قدیمی ترین قرآن ها به ندرت نوشته ای مبنی بر تاریخ یا محل کتابت دارند .

برخی از این قرآن ها، دارای کاتب الحاقی با تاریخ مخدوش، محل نوشت و … هستند که نوشته متن را به شخصیتی معروف از جهان اسلام منتسب می کنند، مثلاً امام علی (ع) و خلافا در سدۀ اول هجری­

قمری.

این نسخه جزء ۲۹ قرآن کریم است که به­ خط کوفی بر پوست در سدۀهای سوم و چهارم هجری قمری دوره سامانی با ۱۵۴صفحه هفت سطری،در قطع وزیری بیاضی به اندازه ۱۹×۲۸ سانتی­متر نوشته شده است.

آغاز این قرآن با سورۀ مبارکه الملک(تبارک) و انجام آن آیه پایانی سورۀ المرسلات است، تزئینات خاصی هر یک از سوره‌­ها را از دیگری جدا می کند. یک نوار افقی با تزیینات طلایی و برگ نخلی که در حاشیه سمت راست ادامه می یابد، در اول هر سوره دیده می شود.

انتهای هر آیه به وسیله تزییناتی شامل ۶ نقطه که تشکیل یک مثلث را داده‌اند و دور نقطه‌های بیرونی با مرکب دور گیری شده است، مشخص می شود. علائم تخمیس( هر پنج آیه) به وسیله نشانه‌ای به شکل حرف”ه”  تجریدی شده مشخص شده اند، که در حروف ابجد، ارزش پنج را دارد. این روش سنتی برای مشخص کردن یک گروه مشتمل بر پنج آیه است. علائم  تشعیر برای متمایز کردن یک گروه شامل ده آیه به طور سنتی از یک دایره کوچک که درون آن عدد ده نوشته شده استفاده شده.

اِعراب با نقطه هایی توپر شنگرف و یا سبز و مشکی مشخص شده‌اند. در حروف فتحه دار، نقطه در بالای حرف، در حروف کسره دار در زیر حرف و در حروف ضمه دار در بالا یا در کنار حرف قرار گرفته است. خطوط کوچک مورب در زیر یا روی حروف، عملکردی تعیین‌کننده دارند، آن ها حروفی با اشکال مشابه را از یکدیگر متمایز می کند.

صفحه اول مُذهب دارای یک سرلوح مُذهب مزین، سر سوره ها در سور اولیه بصورت منفی در زمینه مُذهب و در سور بعدی با قلم زر و تحریر قهوه ای در قابی مذهب مزین نوشته شده‌اند

دو صفحه آخر مُذهب و مزین به نقوش هندسی،  در صفحۀ پایان «کتبه و ذهّبه علی بن ابی طالب سبع هجریه» الحاق شده است.

جلد کتاب متعلق به سدۀ یازدهم در دورۀ صفوی است. این جلد ضربی طلاکوب لولا دار قهوه­ای رنگ، با طرح ترنج و سر ترنج و لچک ترنج که با نقوش اسلیمی در میانه تزئین شده، داخل آن با روش سوخت کار شده است. این نسخۀ قرآنی با ارزش در مجموعه شیخ صفی الدین اردبیلی نگه داری می شده و اکنون در بخش اسلامی موزۀ ملی ایران به شمارۀ۴۲۹۳ محفوظ است.

Scroll

ابزار دسترس پذیری