• معرفی بخشی از “پرده کعبه محفوظ در موزه ملی ایران” به مناسبت روز عرفه و گرامیداشت عید سعید قربان

سرزمین ایران از گذشته ­های دور از مراکز مهم صنعت و هنر پارچه­ بافی به شمار می رفته که طی دوران اسلامی شکوفاتر شده بطوریکه کارگاه­های پارچه بافی مهمی در ایران و به خصوص در خوزستان فعال بوده است.

ایرانیان از سده ­های نخستین اسلامی نقش به ­سزایی در بافت پرده کعبه داشته اند. در کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب در توصیف شهر ایذه آمده است: «ایذه شهری است خرم و آبادان و از وی دیبای بسیار خیزد و دیبای پرده کعبه آنجا کنند.» علاوه بر این در کارگاه های شوش و شوشتر نیز در بافت و تهیه پرده کعبه معروفیت ویژه ای داشته اند.

با توجه به این که پرده کعبه از متعلقات مهم آن به شمار می رود و تا امروزه همواره مورد توجه و احترام مردم و حکومت ها بوده، هر سال طی مناسک خاصی پس از شستشوی خانه خدا با گلاب ناب ایرانی، پرده جدید در روز نهم ذیحجه (روز عرفه) یک روز پیش از عید قربان و یا همزمان با آن، تعویض و پرده سال قبل، به رسم همیشه به یکی از سران کشورهای اسلامی اهدا می شود.

بخشی از این پرده به شماره موزه ۲۲۶۴۳ در موزۀ باستان شناسی و هنر دوران اسلامی موزۀ ملّی ایران نگه داری می شود. این پرده متعلق به دوره صفوی مصادف با سده های یازدهم و دوازدهم هجری قمری است و بین سال های ۱۳۴۵ تا ۱۳۴۸ خورشیدی از طرف دولت عربستان به ایران اهدا شده است که پس از  انتقال از موزه هنرهای تزیینی در سال ۱۳۷۴ به موزه ملی ایران در سال ۱۳۷۵ مرمت و در این موزه به نمایشگاه گذاشته شد.

این پرده از جنس مخمل سیاه دست بافت است که بر متن اصلی آن بر زمینه مشکی، دو آیه (از سورۀ بقره ۱۲۶ و ۱۲۷ )  با شیوه های گلابتون دوزی و ده یک دوزی، فتیله گذاری و با نخ های ابریشم خام و قیطان دوزی و کمند دوزی طراحی و اجراء به خط ثلث جلی بافته شده است. دو حاشیه باریک در بالا و پایین این قطعه، با زیبایی چشم نوازی دوخته شده اند. برگ های اسلیمی از مفتول های طلایی و سر اسلیمی ها و حاشیه ها از مفتول نقره هستند. در یک طرف پرده، درون یک نیم دایره، کتیبه هایی با خط ثلث شامل ای بخشی از سوره توحید و کلمه الله که دو بار تکرار شده است که به روش فتیله گذاری طراحی و تهیه شده اند.  لازم به ذکر است که طول این پرده ۶۵۸ سانتی متر و عرض آن ۹۰ سانتی متر است.

Scroll

ابزار دسترس پذیری