دوشنبه ۲۹ بهمن ماه نشست علمی تحت عنوان “مطالعات آزمایشگاهی بر روی محتویات ظروف مرسوم به فقاع” در موزه ملی ایران، سالن نشست ایران باستان برگزار گردید.
به گزارش روابط عمومی موزه ملی ایران این نشست با حضور کارشناسان، علاقه مندان و با سخنرانی دکتر فرانک بحرالعلومی (مشاور در بخش سالیابی ترمولومینسانس، پژوهشکده حفاظت و مرمت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری) و لیلا خاموشی (کارشناس بخش سفال موزه ملی ایران) برگزار شد.
در ابتدای این نشست لیلا خاموشی ضمن خیرمقدم به حاضرین، در خصوص ظروف سفالین موسوم به فقاع که در بسیاری از مناطق ایران در کاوش های باستان شناسی بدست آمده است صحبت کرد. وی گفت: این ظروف نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای خاورمیانه از سده ۴ تا سده ۷هجری قمری مورد استفاده قرار گرفته است.
خاموشی در ادامه افزود: سوال هایی که تاکنون پاسخ دقیقی برای آن یافت نشده این است که با توجه به ویژگی های این ظروف، علت ترنجی شکل بودن، قطر زیاد بدنه و سنگینی آنها چیست و کاربردشان چه بوده است؟ در این ظروف چه مواد یا مایعاتی نگهداری می شده است؟
کارشناسان حوزه های علمی مختلف با بررسی این ظروف از دیدگاه باستان شناسی و علوم پایه سعی در روشن ساختن و پاسخ گویی به برخی از این سوال ها را دارند.
کارشناس بخش سفال موزه ملی ایران گفت: برای نخستین بار آزمایشات بر روی محتویات داخل برخی از این ظروف که در موزه ملی ایران قرار دارند صورت گرفت تا با توجه به نتایج آزمایش کاربرد این ظروف حداقل در ایران مشخص گردد.
دکتر فرانک بحرالعلومی در ادامه این نشست به یک سری آزمایشات، تحقیقات، و نتایج به دست آمده ای که بروی ظروف فقاع انجام شده بود، پرداخت.
وی اظهار داشت: با نگاه به مقالات مختلف می توان گفت در اروپا بخصوص در منطقه بالکان، منطقه شمال ایران، منطقه شوروی و روسیه “فقاع” بسیار زیادی به دست آمده که درخصوص مورده استفاده آنها نظرات متعددی داده شده است. اما در این مقالات ۲نکته وجود داشت که ما این ۲نکته را آنالیز کرده و به این نتیجه رسیدیم که فقاع ها در مناطق مختلف مورد استفاده های مختلفی داشته است. ولی هنوز هیچ شواهدی برای استفاده خاص و یکسان آن ها پیدا نکرده ایم.
طبق آزمایشات انجام شده درباره ظروف سفالین فقاع یافته شده در ایران می توان گفت: درون این ظروف سفالین آبمیوه و آب غلات استفاده می شده است.
دکتر بحرالعلومی درباره فرم و قطر زیاد این ظروف سفالین گفت: آقای مهندس بهشتی بدنه های فقاع را با روش پتروگرافی مورد آنالیز قرارداده و اجزای سازنده، چگالی و سختیه آنها را مورد بررسی قرار دادند.
وی همچنین افزود: ساخت سفال درون یک غلاف سفالین عجیب نیست چراکه سفال زرین فام را نیز اینگونه می سازند.
آتش مستقیم باعث تغییر فرم این ظروف میشود. در واقع ساخت این غلاف ها و قراردادن ظروف فقاع درون آنها باعث می شود گازها آرام خارج شده و به این ترتیب از تغییر شکل ظروف جلوگیری شود.
در پایان این سخنرانی دکتر فرانک بحرالعلومی برای محققینی که فقاع پیدا کرده و بر روی آنها کار و تحقیق انجام می دهند، پیشنهاداتی ارائه داد.
وبگاه موزه ملی ایران در پیام رسان سروش
https://sapp.ir/irannationalmuseum.official
