روز یکشنبه ۲۳ دیماه ۱۴۰۳ نشست تخصصی درباره سفال مینایی در موزه ملی ایران برگزار شد که در آن لیلا خاموشی، کارشناس بخش سفال این موزه نتایج پژوهشهای اخیر خود را که با همکاری متخصین علوم میان رشته ای و همچنین بخشهای اسلامی و سفال این موزه انجام شده، ارایه کرد. سفالهای مینایی از مجموعه های مهم موزه ملی ایران محسوب می شوند که عمدتاً مربوط به دوره های سلجوقی و خوارزمشاهی اند و در کاشان، ری، گرگان و ساوه ساخته شده اند. طبق گفته خاموشی مهمترین تحول در صنعت سفالگری دوره سلجوقی، ابداع و معرفی نوعی خمیر سفید شیشه برای ساخت ظروف سفالی بود. با این ابداع آنها دیگر نیازی به دوغاب یا سفیدآب زدن به خمیره سفال نداشتند. این کارشناس در ادامه گفت تزیین ظروف مینایی به صورت نقاشی روی لعاب است که دارای تنوع و کثرت رنگ زیادی بودند و در بعضی از آنها، از تزیینات زراندود یا طلایی استفاده شده است. خاموشی در ادامه گفت آراستن این ظروف با رنگ های متنوع دشوار بوده و بنابراین هر ظرف چند بار نقاشی می شد و در نتیجه چند بار در کوره حرارت می دید. وی در ادامه افزود این ظروف تجملاتی محسوب می شدند و نقوش آنها اغلب شامل صحنه های مجلل شاهانه است. بدون شک روابط نزدیکی میان متخصصان سفالگر مینایی و تصویرگران کتب وجود داشته است. مضامین نقوش ظروف مینایی شامل مضامین ادبی و تاریخی، مضامین مذهبی و نجوم است. خاموشی نقوش روی ظروف مینایی را قابل مقایسه با نقوش نسخ خطی مانند ورقه گلشاه و همچنین قابل مقایسه با نقوش روی فلزات و پارچه ها و سفال های همزمان خود دانست. این پژوهشگر در خاتمه گفت در کنار مطالعات عمومی این مجموعه، آنالیزهای تخصصی چونXRF ، پیکسی، پتروگرافی، دیلاتومتری و ترمولومینسانس با کمک متخصصین پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دانشگاه تهران برای کسب اطلاعات دقیق تر درباره نحوه تولید ظروف، رنگ و نقاشی، لعات، ترکیبات و قدمت نمونه ها انجام شد. لازم به ذکر است نتایج این پژوهشها در کتابی با عنوان “سفال مینایی (مجموعه موزه ملی ایران)” در ۱۶۸ صفحه شامل دو بخش اصلی متن و کاتالوگ در اسفند ماه سال ۱۴۰۲ توسط موزه ملی ایران منتشر شد. کتاب شامل چند بخش مختلف از جمله هنر سفالگری و مهمترین مراکز ساخت آن در دوره سلجوقی، شیوه های تزیین ظروف مینایی یا هفت رنگ، دوره های شکل گیری سفال مینایی، ظروف مینایی رقم دار و تاریخ دار، سفال های مینایی موزه ملی ایران، ویژگی سفال های مینایی ری، کاشان، ساوه و گرگان، مضامین نقوش مینایی، تحلیل آرایه های نقوش ظروف مینایی، مقایسه نقوش ظروف مینایی با مینیاتورهای نسخه های خطی همزمان و مقایسه با نقوش آثار فلزی، منسوجات، سفال و گچبری، پوشاک زنان و مردان سلجوقی با توجه به نقوش ظروف مینایی، استفاده از روش آنالیز هسته ای XRF و پیکسی: ، (برای لعابها و رنگدانه های استفاده شد تا مشخص شود از چه مواردی تشکیل شده اند؟ آیا کانی هستند یا گیاهی و یا شیمیایی؟)، پتروگرافی: (خاک از چه عناصری تشکیل شده و چه چیزی باعث تفاوت رنگ خمیره میشود؟)، دیلاتومتریک: (سفالها در چه درجه حراتی پخته شده اند؟) و ترمولومینسانس: (آیا نتایج آزمایشگاهی و سالیابی همان تاریخ نسبی که بر اساس ویژگیهای ظاهری برای شی تعیین شده را تایید میکند؟) است.