حفاظت از آثار موزه ای در زمان جنگ:
تجربیات موزه ملی ایران در جنگ تحمیلی هشت ساله و دوازده روزه
به گزارش روابط عمومی موزه ملی ایران، دوشنبه ۱۹ آبان ماه، در دهمین کنفرانس جامع مدیریت بحران که در محل موزه ملی ایران برگزار شد، دکتر جبرییل نوکنده، رئیس کل این موزه، به حفاظت از آثار موزه ای در زمان جنگ: تجربیات موزه ملی ایران در جنگ تحمیلی هشت ساله و دوازده روزه پرداخت.
دکتر نوکنده در آغاز سخنان خود با اشاره به اهمیت برنامه‌ریزی عملی در شرایط بحران اظهار داشت: حفاظت از آثار موزه‌ای در شرایط جنگ، نیازمند برنامه‌ریزی عملی و واکنش سریع است. اگرچه کنوانسیون لاهه ۱۹۵۴ حمله به بناهای تاریخی و موزه‌ها را در زمان جنگ ممنوع اعلام کرده، اما موزه‌ها همواره در معرض تهدیدات مستقیم و غیرمستقیم جنگ هستند.
رییس موزه ملی ایران با اشاره به اقدامات انجام شده در دوران بحران تصریح کرد: «ما با تکیه بر تجربیات گذشته، به ویژه آموخته‌های دوران جنگ تحمیلی، اقدامات گسترده‌ای را برای صیانت از مجموعه های موزه ملی ایران به اجرا درآوردیم. این اقدامات شامل انتقال اشیای باارزش به مخازن امن، نصب دیوارهای محافظتی از کیسه‌های شن و عایقهای حرارتی، تقویت سیستم‌های امنیتی و اجرای پروتکل‌های ویژه حفاظتی بود.»
وی با اشاره به همکاری‌های بین‌المللی افزود: «با تشکیل کارگروه ویژه بحران، ارتباط با نهادهای بین‌المللی مرتبط با میراث فرهنگی برقرار شد و از تجربیات متخصصان جهانی در این زمینه بهره‌گیری کردیم. نصب نشانه‌های بین‌المللی(سپر آبی) حفاظت از میراث فرهنگی مطابق با کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه بر روی بام موزه نیز از دیگر اقدامات ما بود.»
دکتر نوکنده در ادامه به چالش‌های پیش رو اشاره کرد و گفت: «با وجود تمامی این تلاش‌ها، در زمینه تأمین مواد و تجهیزات مورد نیاز برای حفاظت از آثار طی روزهای بحرانی همانند بسیاری از دستگاهها با مشکلات متعددی روبرو بودیم..»
رییس موزه ملی ایران تاکید کردند که نمایندگان نهادهای مدیریت بحران باید توجه ویژه ای به موزه ها و مراکز فرهنگی در شرایط بحران داشته باشند .
وی در ادامه گفت: علاوه بر موزه ها و سایر مراکز فرهنگی، نمادهای فرهنگی دیگر در سطح شهرها مثل پیکره ها و بناهای یادمانی بایستی در دستور کار حفاظتی قرار گیرند. وی با اشاره به اهمیت این نمادهای فرهنگی به تجربیات برخی از کشورها در حفاظت از پیکره های یادبود در سطح شهرها اشاره کرد و گفت در این خصوص طی جنگ ۱۲ روزه چنین رویکردی وجود نداشت و پیکره هایی مثل فردوسی بدون پوشش حفاظتی رها شده بودند.
وی در پایان با اشاره به نقش تجربیات کسب شده تأکید کرد: «تجربیات عملیاتی ما نشان می‌دهد که آمادگی پیش از بحران، آموزش کارکنان و اجرای پروتکل‌های عملیاتی ساده اما مؤثر، می‌تواند خسارات وارده به آثار تاریخی و فرهنگی را به حداقل برساند. این تجربیات می‌تواند زمینه‌ساز تدوین برنامه‌های جامع‌تری برای حفاظت از موزه‌ها و مراکز فرهنگی در سراسر کشور باشد.»
شایان ذکر است موزه ملی ایران به عنوان موزه مادر و یکی از مهم‌ترین موزه‌های باستان‌شناسی جهان، میزبان بیش از سه میلیون شیء فرهنگی از دوره‌های یک میلیون سال پیش تا کنون است و ساختمان‌های موزه ایران باستان و موزه هنر اسلامی نیز خود از یادگارهای مهم معماری معاصر ایران به شمار می‌روند و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند.