نمایشگاه شهر سوخته، اسطوره‌ای که تاریخ شد صبح روز دوشنبه ۶ آذر ۱۴۰۲ با حضور جمعی از مقامات فرهنگی ایران و ایتالیا پس از آیین افتتاح به صورت رسمی گشایش یافت.
نماد دوستی دو ملت ایران و ایتالیا
جبرئیل نوکنده رییس‌کل موزه ملی ایران در مقام سخنران نخست ضمن خوش‌آمدگویی، خطاب به مهمانان این رویداد فرهنگی گفت: شهرسوخته از مهمترین و کلیدی‌ترین محوطه‌های باستانی ایران است که آثار مکشوفه از آن حکایت از فرهنگ و تمدن شکوفای این سرزمین دارد.
وی ادامه داد: بسیار خرسندم که در یک ماه اخیر شاهد برگزاری بیش از سه رویداد مهم فرهنگی مربوط به شهر سوخته در موزه ملی ایران بوده‌ایم: رونمایی از بازی مار و دم شهرسوخته، نکوداشت سیدمنصور سیدسجادی سرپرست کاوشهای بین‌المللی شهرسوخته که این خود مهر تاییدی بر اهمیت شهرسوخته است و این برنامه .
رییس کل موزه ملی ایران پروژه کاوشهای بین‌المللی شهرسوخته به سرپرستی یک باستان‌شناس ایرانی در همکاری فرهنگی مشترک با باستانشناسان ایتالیایی را کارنامه موفقی در سطح بین‌الملل خوانده و آن را نماد دوستی دو ملت ایران و ایتالیا خواند که کارنامه موفقی در مطالعات و پژوهش‌های میان رشته‌ای دارد.
او درباره اهمیت این نمایشگاه خاطر نشان کرد: این نمایشگاه به‌گونه‌ای طراحی و برنامه‌ریزی شده و با زبانی شیوا سخن می‌گوید تا تمامی بازدیدکنندگان بتوانند با دانش باستانشناسی و روایت کشف یک اثر به راحتی ارتباط برقرارکنند. این ارتباط شایسته مرهون تلاش‌های سیدمنصور سید سجادی است که سالهای سال در این راه باعشق همت گمارده و امروز الگویی شایسته برای باستانشناسان جوان است.
او یادآور شد در کنار پوسترها و تابلو عکس‌های این نمایشگاه ۵۰ اثر از موزه ملی ایران حاصل کاوشهای شهر سوخته نیز در معرض دید علاقمندان قرار گرفته است.
شهرسوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد
در ادامه سید منصور سیدسجادی سرپرست کاوشهای بین‌المللی شهر سوخته با قدردانی از تمامی اعضایی که سال‌ها همراه او بودند یاد کرد و گفت: هدف از این گونه پژوهش‌ها تنها رسیدن به اهداف علمی نیست بلکه این گونه کاوش‌ها تاثیرات مثبتی در جوامع اطراف این آثار نیز دارد. سال ۱۳۷۶ که کاوش در شهر سوخته آغاز شد یک اتاق ۳در ۴ وجود داشت و یک خانواده ولی هم اکنون به واسطه فعالیت‌های باستانشناسی ۱۲۰ خانوار اعم از مراقبان آثار، کارشناسان، راهنمایان موزه و کارگران در حاشیه شهر سوخته زندگی و کار می‌کنند و این مسئله باید توجه مسئولان محترم جامعه را نسبت به تاثیر فعالیت های باستان شناسی در مملکت جلب کند.
این باستان‌شناس افزود: برخی گمان می‌کنند که ما تنها پول خرج می‌کنیم و کارمان بازدهی مالی ندارد ولی همین که حداقل در هر هیأت برای ۵ نفر شغل ایجاد شده برای ما کافی است، اینها کمک می‌کنند که ما آثار را حفظ کنیم.
او اظهارکرد: نتایج ۲۰ فصل کاوش در شهر سوخته، در چهار قالبِ بولتن‌های خبری به زبان ساده برای عموم، گزارش‌های حفاری، مقالات میان رشته‌ای و کتاب‌های باستانشناسی منتشر شده‌اند.
سرپرست کاوشهای شهر سوخته با اشار به انتشار بیش از ۲۷۰ عنوان به زبان‌های انگلیسی و فارسی و تولید فیلم‌های بسیاری با موضوعیت شهر سوخته توسط پژمان مظاهری که در شبکه‌های ایرانی و خارجی به نمایش درآمده است خاطرنشان‌کرد: در ایران باستان‌شناس خوب زیاد داریم ولی کارشناس میان رشته‌ای با توجه به وسعت و کثرت محوطه‌ها با کمبود مواجه هستیم که در کاوشهای شهر سوخته برای رفع این نقیصه از کارشناسان دانشگاه سالنتو ایتالیا کمک گرفتیم.
شهر سوخته یکی از استثناهای بزرگ تاریخی
پیام ویدیویی از سوی پرفسور انریکو اسکالونه دانشیار باستانشناسی دانشگاه سالنتو و رئیس هیئت پژوهشگران مهمان این دانشگاه در گروه باستان شناسی پژوهشکده باستانشناسی به سرپرستی دکتر سید منصور سید سجادی بخش دیگر این مراسم بود.
دکتر اسکالونه با بیان این مطلب که بیش از ۳۰ بار به ایران سفر کرده و علاوه بر تالیف حدود ۲۰ کتاب در رابطه با تمدن و فرهنگ ایرانی مقالات متعدد دیگری را در این زمینه منتشر کرده، ضمن قدردانی از گروه باستان شناسی ایرانی در شهر سوخته به خاطر مهمان نوازی و همکاری تنگاتنگ علمی با باستانشناسان ایتالیایی گفت: شهر سوخته یکی از استثناهای بزرگ تاریخی در این زمینه میباشد. اسکالونه که در موقعیتی دیگر و در فرهنگستان هنر ایران را وطن دوم خود نامیده بود اضافه کرد: تحقیق و پژوهش در شهر سوخته نه تنها برای شناخت وضعیت اجتماعی و فرهنگی فلات ایران در سالهای بسیار دور کمک می کند، بلکه در صورت تداوم یکی از نقاط کلیدی خاور میانه است که پاسخگوی برخی از پرسش ها در زمینه چگونگی شکل گرفته تمدنهای باستانی در این بخش از آسیاست. اسکالونه اظهار امیدواری کرد که در آینده نیز همکاری‌های بین دانشگاه سالنتو و گروه باستانشناسی شهر سوخته توسعه یابد.
انتقال دانش باستانشناسی میان مردم تلاش سرپرستان ایرانی و ایتالیایی کاوش
در ادامه این مراسم، سجاد علی‌بیگی رییس پژوهشکده باستانشناسی گفت: پروژه باستانشناسی شهر سوخته یکی از پروژه‌های بسیار موفق مرکز باستانشناسی ایران پیش از انقلاب و پژوهشکده باستانشناسی بوده که در سطح بین‌المللی انجام شده است.
او افزود: پروژه باستانشناسی شهر سوخته در تمامی اشکال و سطوح‌اش یک پروژه مشترک بوده و هم طرف ایرانی و هم غیرایرانی بخوبی در جنبه‌های مختلف فعالیت‌های بسیار نزدیکی داشته‌اند. برگزاری نمایشگاه دستاوردها، تهیه بروشور و کاتالوگ‌های متعدد نشان از این دارد که سرپرستان ایرانی و ایتالیایی کاوشهای شهر سوخته به این موضوع توجه ویژه داشته‌اند که باستانشناسی را بین مردم ببرند.
او ابراز امیدواری کرد: پژوهشکده باستانشناسی ضمن ارج نهادن به این پنجاه سال پژوهش مشترک میان ایران و ایتالیا که یک پژوهش همه جانبه بوده امیدوار است پژوهش‌هایی از این جنس تداوم داشته باشد.
علاقه اندیشمندان ایرانی به حفظ و نگهداری آثار پیشینیان با اجرای برنامه های پژوهشی و علمی
پروفسور فابیو پولیچه استاد جغرافیای سیاسی –اقتصادی و رئیس دانشگاه سالنتو در ایتالیا نیز در پیام ویدئویی مراسم گشایش نمایشگاه “شهرسوخته اسطوره‌ای که تاریخ شد” از سفر دو سال پیش خود به ایران یاد کرد و گفت: این مسافرت تاثیر عمیقی در من گذاشت و همچنین بازدید از دانشگاه‌های رازی کرمانشاه، جیرفت، زاهدان، زابل و دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و تبادل نظر با استادان این دانشگاه‌ها ارمغان خوب این مسافرت بود. وی اضافه کرد: در این ملاقات‌ها دریافتم که چگونه اندیشمندان ایرانی به حفظ و نگهداری آثار پیشینیان خود از طریق اجرای برنامه‌های پژوهشی و علمی علاقمند هستند. پرفسور پولیچه ادامه داد: این هیجانات علمی و پژوهشی ایرانیان، من را بر آن داشت تا ضمن مذاکرات با مقامات ایرانی موضوع تبادل استاد و دانشجو را پیشنهاد نمایم و از آنجا که دانشگاه سالنتو دارای یکی از مجهزترین آزمایشگاه‌های مواد ارگانیک میباشد در زمینه ایجاد یک آکادمی باستانشناسی نیز به گفتگو بنشینند.
شهر سوخته را تنها محوطه‌ای با آرشیو زیستی
مصطفی ده‌پهلوان رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، دیگر سخنران این مراسم با اشاره به نام این نمایشگاه که به درستی «اسطوره‌ای که تاریخ شد» انتخاب شده است تصریح‌کرد: به واسطه زحماتی که استاد سید سجادی هوشمندانه در بستر فرهنگی و اداری که در ایران وجود دارد کشیده‌اند همه ما با شهر سوخته آشنا هستیم و امیدوارم که به قول اسطوره‌شناسان این اسطوره منطقی نشود و ما بتوانیم به درستی از آن استفاده کنیم.
رییس پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با اشاره به آغاز فعالیت محفل خیرین میراث‌فرهنگی تصریح‌کرد: باید یک نمایندگی از این تشکل را برای حفاظت از محوطه‌های ارزشمند و گران‌سنگ شهر سوخته از جمله دهانه غلامان، کوه خواجه و … ایجاد کرده و با کمک گرفتن از اهالی منطقه سیستان در پایش و نظارت بدرستی از این محوطه‌ها صیانت کنیم.
ده‌پهلوان شهر سوخته را تنها محوطه‌ای خواند که در آن آرشیو زیستی وجود دارد و گفت: اینکه چرا از بین صدها محوطه که کاوش شده این امکان تنها در شهر سوخته ایجاد شده به دلیل درایت سید منصور سید سجادی است و ما میدانیم در این شرایط که از دهه‌های گذشته وجود داشته این باستان‌شناس است که باید بعد از کاوش نیز از محوطه‌ای که در آن کار کرده محافظت کند و این وظیفه و رسالتی بود که سید سجادی به خوبی به ما گوشزد کرد.
شهر سوخته یک آزمایشگاه مجهز برای مطالعات باستان شناسی، اقلیمی و محیط زیستی
پرفسور رافائل کاشارو دیگر مقام علمی ایتالیایی و مدیر گروه میراث فرهنگی دانشگاه سالنتو در سخنان خود به اهمیت کاوشهای شهر سوخته در مطالعات باستانشناسی و اقلیمی اشاره کرد. وی نیز که پیشتر و به همراه رئیس دانشگاه به ایران سفر کرده بود، پس از بازدید محوطه شهر سوخته گفت: شدیدا تحت تاثیر این محوطه باستانی ایرانی و فعالیت‌های گروه باستانشناسی پژوهشکده باستانشناسی قرار گرفته است. وی تصریح کرد: با این بازدید دریافتم که شهر سوخته به واقع یک آزمایشگاه مجهز و قابل برای مطالعات باستانشناسی، اقلیمی و محیط زیستی است. پرفسور کاشارو نسبت به ادامه روند همکاری‌های علمی و فرهنگی میان گروه باستانشناسی پزوهشکده باستانشناسی ایران و کارشناسان دانشگاه سالنتو در آینده نزدیک ابراز امیدواری کرد.
پیشنهاد تاسیس آکادمی باستانشناسی ایران در ایتالیا
یاروسلاوا رومانوا رایزن فرهنگی سفارت ایتالیا در تهران در مقام سخنران بعدی با قدردانی از دست‌اندرکاران برگزاری این رویداد به آغاز فعالیت‌های مشترک ایران و ایتالیا در سال ۱۳۵۹ در شهر سوخته اشاره کرد و گفت: همکاری دوجانبه دو کشور در حوزه باستانشناسی بسیار ارزشمند است و آنچه در این فعالیت‌ها برای ما مورد توجه بوده حضور دانشجویان دانشگاه سالنتو در این تبادلات فرهنگی است.
او با ابراز امیدواری در گسترش مناسبات گفت: سفارت ایتالیا در خدمت فرهنگ ایران خواهد بود و ایجاد آکادمی باستانشناسی ایران در ایتالیا مورد نظر ما است.
همکاری دو گروه باستانشناسی تاکیدی بر ادامه دوستی تاریخی دو ملت دوستدار صلح ایران و ایتالیا
آخرین پیام ویدیویی مربوط به محمدرضا صبوری سفیر کشورمان در ایتالیا بود، وی ضمن ابراز خرسندی درباره رویداد فرهنگی ” شهرسوخته، اسطوره‌ای که تاریخ شد” گفت:
این نمایشگاه روایتی ارزشمند از فعالیت‌های علمی – فرهنگی در رابطه با شهر سوخته است. محوطه‌ای با قدمت ۵ هزار سال که یکی از مفاخر باستان شناسی ایران به شمار می‌رود و گوشه‌هایی از پژوهش‌های علمی‌گروه باستان شناسی پژوهشکده باستانشناسی که در پنج سال اخیر محققین دانشگاه سالنتو نیز به آنها ملحق شده‌اند به نمایش عموم گذاشته می‌شود.
وی ادامه داد: تاریخ ارتباطات بین ایتالیا و ایران صاحب تمدنهای برجسته و با قدمت کهن به سالهای بسیار دور بر می‌گردد. در حقیقت از زمانی که مارکو پولو، سیاح ونیزی در راه سفر به چین و بازگشت از آنجا اخباری را درباره ایران، روحیات و اخلاق ایرانیان و شهرهایش به آگاهی هموطنان خود رساند، ایتالیایی‌های بسیاری به ایران سفر کرده و سفرنامه‌های مفیدی را از خود به جای گذاشته‌اند.
محمدرضا صبوری با اشاره به روابط در دوران معاصر و از حدود ۶۰ سال پیش همکاری‌های مفیدی بین سازمانهای ایرانی و موسسات ایتالیایی در زمینه کارهای باستانشناسی، مرمتی و حفاظت اشاره کرده و گفت: مرمتگران ایتالیایی کارهای درخشانی را درباره حفاظت و مرمت نقاطی چون تخت جمشید، پاسارگاد، مسجد جمعه اصفهان، کاخ عالی قاپو و بسیاری از آثار نفیس ایرانی انجام داده و طی این فعالیت های فرهنگی و عمرانی به جوانان ایرانی نیز دانش و تجارب مفید خود را آموزش داده‌اند تا خود به فعالیت در زمینه‌های اشاره شده ادامه دهند. در سالهای اخیر گروه باستانشناسی شهر سوخته که در سال ۱۳۷۶ تشکیل شده است برای تقویت مطالعات بخش میان رشته‌ای از کارشناسان دانشگاه سالنتو دعوت به عمل آورده که نتیجه این همکاری‌های جدید نیز بسیار درخشان بوده است.
وی در پایان خاطر نشان ساخت: همکاری دو گروه حرفه‌ای باستانشناسی و نتایج شگرف آن تعمیق و تاکیدی بر ادامه دوستی تاریخی دو ملت صاحب نام و دوستدار صلح ایران و ایتالیا خواهد بود. ضمن اینکه امیدوارم برای آشنایی هر چه بیشتر دوستان ایتالیایی این نمایشگاه در ایتالیا و مشخصا دانشگاه سالنتو نیز برپا شود، موفقیت این گروه‌های باستان شناسی را در شناسایی و معرفی فرهنگ و تمدن دیرینه ایران را از خداوند متعال خواستارم.
در پایان سخنرانی‌ها، نمایشگاه ” شهرسوخته، اسطوره‌ای که تاریخ شد” با حضور مقامات فرهنگی ایرانی حاضر در مراسم و جوزپه پرونه سفیر ایتالیا در ایران گشایش یافت.
