نمایشگاه علم و توغ به روایت آثار موزۀ ملّی ایران به مناسبت ایام سوگواری سالار شهیدان برپا میشود.
جبرئیل نوکنده رئیس کل موزۀ ملّی ایران با اشاره به اهمیت پاسداشت ایام محرم، از برپایی نمایشگاه علم و توغ به روایت آثار موزۀ ملّی ایران خبر داد.
نوکنده افزود؛ نمایشگاه حاضر شامل ۱۴ اثر از توغها، سر عَلَمها و میوههای فولادی هستند که از عناصر وابسته به علامتها در برگزاری آیین محرم هستند، که مورد استفاده عزاداران قرار میگرفتهاند. وی در ادامه بیان داشت؛ آثار به نمایش درآمده در این نمایشگاه مربوط به دورۀ صفوی و قاجار بوده و از برنج، مفرغ و فولاد ساخته شدهاند، که پس از مرمت برای نخستین بار در معرض دید عموم قرار گرفتهاند.
میوههای فولادی به نمایش درآمده میوه به و ترنج هستند که بر روی برخی از آنها نقوش و کتیبه طلاکوب حک شده است.
توغ یا توق (سرعَلَم) به معنای درفش و رایت و عَلَم بزرگی است که در گذشته نشانی بود که به سپهسالاران و فرماندهان داده میشد و استفاده از آن در پیشاپیش سپاهیان مرسوم بود و به تدریج استفاده از آن در دستههای عزاداری به ویژه ایام محرّم نیز رایج شد. از دورۀ مغول و با توسعۀ تشکیلات اهل فتوت در بین مردم، جوانمردان و اهل فتوت در هر محله، برای خود عَلَم بلندی را بهعنوان توغ برگزیدند.
در دوره صفوی توغها جایگاه ویژهای یافت به طوری که برخی بر این باورند که استفاده از توغ، پیشاپیش دستههای عزاداران در ماه محرم، از این دوره متداول شده است. بررسی کتیبۀ توغهای بازمانده از دورۀ صفوی در نقاط مختلف ایران نشان دهنده استفاده از عباراتی شامل آیات قرآن، نامهای خداوند و امامان شیعه، صلوات کبیره، دعا، وقفنامه و تاریخ ساخت است. همزمان با دوره قاجار، توغ و آیینهای مرتبط با آن گستردهتر شد.
این نمایشگاه از روز یکشنبه ۲۴ تیرماه در تالار نمایشگاههای موقت موزۀ باستانشناسی و هنر دوران اسلامی به روی مخاطبان و بازدیدکنندگان باز است و تا ۱۲ مرداد ادامه خواهد یافت. ساعت بازدید از ۱۰ تا ۱۷ است.